Ongewenst gedrag afleren is soms heel lastig. En waar je met de ene gewoonte zonder moeite stopt, kan de andere juist veel aandacht en tijd kosten. Van sommige gewoonten lijk je zelfs helemaal nooit af te komen. Maar wat is ongewenst gedrag precies en hoe kun je die oude patronen tóch doorbreken? Dat is waar we in dit artikel op zullen inzoomen. Ook geven we je tips om nieuw, wenselijk gedrag te stimuleren en op die manier een beter en leuker leven voor jezelf mogelijk te maken. Lees je mee?
Over de keuzearchitectuur
We leven in een wereld waar we vele malen op een dag keuzes maken. En veel van die keuzes maken we onbewust, ook al denken we misschien van niet. Je hebt wellicht het idee dat jij uit eigen initiatief voor een bepaald broodje in de kantine hebt gekozen, maar de manier waarop dit broodje gepresenteerd werd, heeft hier veel invloed op gehad. Als je opties op een bepaalde manier formuleert of aanbiedt, dan zullen de meeste mensen daarvoor kiezen. Mensen zijn namelijk vrij voorspelbaar én kuddedieren; zonder dat je ons iets verplicht, kunnen we toch doen wat je ons wilt laten doen. Het nadenken over hoe we die keuzes kunnen beïnvloeden noemen we ‘keuzearchitectuur’. Als anderen dit voor je doen, kan dit gunstig of juist minder gunstig voor je uitpakken. Als jij dit voor jezelf doet kun je er echter gebruik van maken!
Je gedrag veranderen in 5 stappen
Wil jij niet meer onbewust door het leven gaan? Dan wordt het tijd om ongewenst gedrag onder ogen te komen en er gewenst gedrag van te maken. Hoe je dat het beste kunt doen, vertellen we je in ons stappenplan.
1. Wat is ongewenst gedrag voor jou?
Ga er eens goed voor zitten en denk na over jouw gewoonten. Wat is ongewenst gedrag voor jou? Oftewel: bij welk gedrag voel je je eigenlijk niet prettig? En wat doe je bijvoorbeeld vooral omdat anderen het van je verwachten (sociaal wenselijk gedrag) en wat doe je omdat jij er zelf volledig achter staat?
Je kunt natuurlijk klein beginnen en eerst je privégewoonten onder de loep nemen. Snoep je bijvoorbeeld veel? Eet je elke dag een groot toetje na het avondeten? Of grijp je automatisch naar een zak chips als je uit je werk komt? Als je niet tevreden bent over dit soort gewoontes plaats het dan in de categorie ‘ongewenst gedrag’ op je lijstje.
2. Waarom wil je je gedrag veranderen?
En wat is de reden dat je dit ongewenste gedrag wilt veranderen? Voel je je er zelf niet goed bij? Heb je het idee dat anderen je erom veroordelen? Maak je je zorgen over je gezondheid?
Als je voor jezelf helder hebt waarom je bepaald gedrag wilt veranderen, dan wordt het makkelijker om die verandering te realiseren. Een grote drijfveer of een goede interne motivatie is als een duwtje in de rug wanneer je het moeilijk krijgt. En geloof ons: veranderen kan soms moeilijk zijn. Maar ook daar kun je handig op inspelen!
3. Gewenst gedrag bepalen
Nu je weet wat ongewenst gedrag is en waarom je het wilt veranderen, kun je gaan denken aan voorbeelden van ‘gewenst gedrag’. Op welke manier wil je veranderen? Dus wat wil je wél bereiken? Wat is gewenst gedrag voor jou? Schrijf dat ook op, zodat je het heel helder en concreet maakt voor jezelf. Rook je bijvoorbeeld (ongewenst gedrag) en heeft je gezondheid eronder te lijden? Dan is je gewenste gedrag om te stoppen met roken.
Ondanks dat je misschien enthousiast raakt van deze opdracht, is het aan te raden om je veranderingen stap voor stap te doen. Als je in één keer te veel hooi op je vork neemt, kun je niet focussen en haak je ergens halverwege (of nog eerder) al af. Dat is zonde.
4. Oude patronen en valkuilen omzeilen
Daarbij is het nodig om onwenselijk gedrag moeilijk te maken. Ga bijvoorbeeld in de lunchpauze niet met je rokende collega’s mee naar buiten, maar blijf lekker binnen en trakteer jezelf op een gezonde smoothie. Omzeil je valkuilen, zodat je niet in oude patronen terugvalt. Je oude patronen doorbreken gaat immers veel gemakkelijker als je voldoende afleiding hebt. Houd je dat lang genoeg vol, dan zal het nieuwe gedrag op een gegeven moment een vaste routine zijn.
5. Wenselijk gedrag makkelijker maken
Heb je de juiste stappen gezet om ongewenst gedrag moeilijker te maken? Dan kun je nu aan de slag met je wenselijk gedrag makkelijker maken! Dit houdt in dat je je omgeving op een bepaalde manier inricht, waardoor je gemakkelijker die goede beslissingen neemt.
Gooi dus alle sigaretten en aanstekers de deur uit als je wilt stoppen met roken. En leg – tegen de mogelijke snaaiaanvallen – voldoende groenten en fruit in het zicht. Het is namelijk bekend dat je door te stoppen met roken meer gaat eten. Zorg je ervoor dat er gezonde opties binnen handbereik liggen, dan grijp je minder snel naar de snoep pot. Denk dus goed na over je mogelijke reacties op het afleren van ongewenst gedrag, zodat je je daar op kunt voorbereiden
Handige tips voor gewenst gedrag
Tijd voor een paar handige tips om ongewenst gedrag af te leren en gewenst gedrag aan te leren! Afhankelijk van je exacte doel, kun je bijvoorbeeld (als je gezonder wilt eten) vooraf een standaard boodschappenlijstje maken. Zo loop je recht op je doel af, terwijl je zo min mogelijk afleidingen tegenkomt. Dan kun je bijvoorbeeld niet meer ‘per ongeluk’ op de chips- en snoepafdeling terechtkomen en je boodschappenmandje volladen met ongezonde producten.
Andere tips: organiseer zelf voortaan de borrelavonden en zet genoeg gezonde snacks (en ook bruiswater) op tafel. Zo hoef je niet per se vette snacks te pakken wanneer je maag begint te rommelen. En je kunt de borrels afwisselen met glazen water, waardoor je al veel minder alcohol drinkt (en minder ernstige katers hebt).
Het helpt ook om te meal preppen: maak van tevoren maaltijden klaar, zodat je niet meer naar de supermarkt of kantine hoeft te gaan tijdens je werk. Dan kun je ook niet verleid worden op het moment dat je trek hebt – en dus ‘zwakker’ bent. Dat is een goed idee voor je gezondheid én je portemonnee!
I’ts nudging time!
En ben je bekend met de term ‘nudging’? Het betekent letterlijk ‘een zetje geven’. Wat ermee bedoeld wordt, is dat positieve keuzes gestimuleerd worden. Er wordt dus extra aandacht gegeven aan de ‘juiste keuzes’ en geen aandacht aan de ‘slechte keuzes’. Zo behoud je je keuzevrijheid, maar ben je wel eerder geneigd om te doen wat goed voor je is.
In de supermarkt komen we dit helaas niet veel tegen. Daar wordt juist extra focus gelegd op ongezonde producten door deze af te prijzen en/of duidelijk in het zicht te leggen (op de koppen van de schappen, bijvoorbeeld). Maar laat je hierdoor niet demotiveren. Als jij goede voorbereidingen treft (zoals het standaard boodschappenlijstje afgaan, niet met honger boodschappen doen, etc.), dan ben jij sterker en kun je je doelen gewoon behalen!
Je gedrag veranderen vraagt namelijk veel aandacht en doorzettingsvermogen, maar het is absoluut mogelijk. Als je het maar écht wilt. En als je het jezelf gemakkelijk maakt door onze tips op te volgen, natuurlijk!
Hulp nodig? Wij zijn er voor je!
In ons boek ‘De Hamster in je Brein’ en de gelijknamige methode, gaan we hier veel dieper op in. Wij, Maarten Biezeveld en Felix Kreier, hebben het namelijk onze missie gemaakt om mensen succesvol én blijvend te helpen veranderen. We helpen je graag om de juiste keuzes te maken voor je gezondheid en levensgeluk, want we weten hoe waardevol dit is. Wil je meer weten over ons boek, programma of onze aanpak in het algemeen? Neem gerust contact met ons op, zodat we je er meer over kunnen vertellen!
