De biologische klok zegt niet altijd 5 Uur
Het belang van slapen, eten en bewegen in een ritme
In de komende weken willen we extra aandacht geven aan een vaak nog onderbelichte functie van de hamster: de biologische klok. We laten aan bod komen waarom het belangrijk is om regelmaat, of beter gezegd, een vast ritme, te hebben voor het goed functioneren van lichaam en brein. Waarom het belangrijk is om ‘s nachts te slapen omdat je lichaam daarom vraagt (we snappen uiteraard dat er uitzonderingen zijn bij ploegendiensten of ander nachtelijk werk). Hoe essentieel het is om te eten op het geschikte moment en dat niet te doen als je lichaam er eigenlijk niet klaar voor is. En ook hoe bewegen je op meerdere manieren kan helpen bij het behalen van je doel.
Aan het denken gezet
Zoals je biologische klokje thuis tikt
De biologische klok zit in de hypothalamus, de grote coördinator van de voor ons zo cruciale functies. Om precies te zijn, aan de onderkant van de hypothalamus. Vlak boven het kruispunt van de twee oogzenuwen, die daarna verder de hersenen in gaan. De officiële naam van de centrale biologische klok is de suprachiasmatische nucleus (SCN).
Je biologische klok heeft een eigen, zelfstandig ritme met een cyclus van ongeveer 24 uur, maar ontvangt ook licht via het netvlies van onze ogen. Onder andere via dit licht (maar ook bijvoorbeeld via feedback vanuit de andere hersengebieden zoals de prefrontale cortex, vanuit onze beweging en vanuit onze stofwisselingsprocessen) synchroniseert hij zijn eigen ritme, met het dag-nachtritme van onze omgeving. Dit synchroniseren van ritmes, wordt ook weer doorgegeven aan allerlei organen en processen in ons lichaam, via hormonen en het zenuwstelsel. De organen en weefsels hebben ook nog eens hun eigen biologische klok. Het is van groot belang om al die processen gesynchroniseerd en gecoördineerd te laten verlopen. Deze synchronisatie heeft alles te maken met de verschillende behoeftes van ons lichaam op verschillende momenten, van beweging en rust, tot eten en verteren.
Het ritme kan makkelijk verstoord worden. En die verstoring komt door ons gedrag. Denk maar aan de jetlag die je voelt als je een lange vlucht over verschillende tijdzones maakt. Of aan het zombiegevoel, na een nachtdienst of na een nacht doorhalen op een feest. Sommige mensen voelen het al bij het verzetten van de klok, met één uur aanpassing, rondom de zomer- en wintertijd. De biologische klok wordt echter niet alleen beïnvloed door licht, maar ook door allerlei andere handelingen die met wakker zijn, of slapen te maken hebben, zoals bewegen en eten.
Omdat onze huidige maatschappij heel anders is ingericht op deze gebieden dan pak hem beet 50 jaar geleden, zie je ook dat wij minder naar de biologische klok zijn gaan luisteren, met een verstoring van ons ritme tot gevolg. Hierbij kan je denken aan het tot laat doorwerken op smartphones of computers, of aan het eten op onregelmatige tijden. Het nadeel hierbij is, dat veel processen in het lichaam gevoelig zijn voor verstoringen van het waak/slaap-ritme, dat door de biologische klok wordt aangegeven. Een deel van die processen heeft te maken met onze stofwisseling, met het verteren en verwerken van voeding en met een gezonde nachtrust. Hierdoor kan het bijvoorbeeld gebeuren dat suiker uit voeding niet wordt verbrand, maar wordt opgeslagen in de vorm van vetweefsel, als de duur en het ritme van de nachtrust verstoord is. Steeds duidelijker wordt dat aandoeningen en ziektes, zoals obesitas, suikerziekte, maar ook bijvoorbeeld depressie, gelinkt zijn aan en misschien zelfs wel mede veroorzaakt worden door de verstoringen van het ritme van de biologische klok. In de volgende nieuwsbrief zullen we hier verder op ingaan.
Een kleine oefening
Help je biologische klok een handje: probeer er de komende dagen voor te zorgen dat je overdag veel licht hebt (door bijvoorbeeld een wandeling buiten, maar ook door een goed verlichte ruimte thuis of eventueel nog op je werk), en in de avond, zeker in de periode voor het slapen gaan, juist gedimd licht 🌞🌚.
Geen zin in lezen? Luister hier!
Steeds meer mensen kiezen ervoor om hun boeken niet meer te lezen, maar om ze te luisteren. Hier zitten natuurlijk fijne voordelen aan. Je kunt het doen in de auto, wandelend, of bij een klusje in huis. Om aan de wens van diegenen die liever luisteren dan lezen tegemoet te komen heeft Maarten Biezeveld het boek ingesproken. Luister hier naar een fragment en kijk (luister) of het iets voor jou is.
De Hamster bij de 5 Uur Show
We hadden het al aangekondigd en op donderdag 14 januari was het zover: Felix Kreier schoof aan bij de 5 Uur Show op SBS6. Dit deed hij samen met Josephine, een enthousiaste deelnemer aan het Hamster-breinprogramma. Felix legde samen met Josephine het idee van ‘De hamster in je brein’ uit. Daarnaast deelde Josephine haar ervaringen en vertelde ze over de bijzondere ring die zij nu weer past nadat zij 17 kilo is afgevallen met behulp van het digitale programma en het boek.
Heb je het gemist en ben je nieuwsgierig? Kijk dan hier het fragment terug!
In de spotlight
“Elke dag geniet ik van de ingeslagen weg en van dit traject. Niet het (eind)doel op zich, want dat wil ik eigenlijk loslaten, maar naar een gevoel van ‘zo is het goed’. Ik heb zoveel meer inzicht, kennis en ervaring gekregen dat ik blijvend in balans kan zijn.”
Wil jij ook deelnemen aan het online programma? Klik dan hier. Het kan gratis en vrijblijvend voor een week. Je zit hierna nergens aan vast!
